Τα πολλαπλά οφέλη μιας αγκαλιάς

Μετρώντας ήδη δύο χρόνια από τότε που ο Covid και τα μέτρα που ελήφθησαν για τον περιορισμό της εξάπλωσης του, περιόρισαν τη ζωή μας, είναι εύλογο να αναρωτηθεί κανείς σε ποια έκταση επηρέασαν την ψυχολογία μας. Στερηθήκαμε σε κάποιο βαθμό την επικοινωνία αλλά στερηθήκαμε σε μεγάλο βαθμό την εγγύτητα. Το κόστος αυτό του παρηγορητικού αγγίγματος, της ανακουφιστικής αγκαλιάς ενδεχομένως να είναι μεγαλύτερο από ότι μπορούμε πρόχειρα να υποθέσουμε.

Το ανθρώπινο άγγιγμα είναι θεραπευτικό. Η αγκαλιά, η σωματική αίσθηση μιας καθησυχαστικής και σταθερής παρουσίας δίπλα μας έχει πολλαπλά οφέλη τόσο για την ψυχική μας υγεία όσο και για την σωματική. Το ότι τα ανώτερα θηλαστικά αναζητούν το σωματικό άγγιγμα και την αγκαλιά δεν είναι κάτι καινούριο. Τα πειράματα του Αμερικανού ψυχολόγου Harry Harlow την δεκαετία του 60 ανέδειξαν την σημαντικότητα της στοργικότητας και του αγγίγματος της μητέρας για την ομαλή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των βρεφών. Το πιο διάσημο πείραμα του είναι αυτό στο οποίο τα μωρά μαϊμουδάκια έχουν ένα ομοίωμα συρμάτινης μητέρας στο κελί τους η οποία παρέχει γάλα και ένα ομοίωμα πάνινης μητέρας η οποία δεν παρέχει γάλα. Τα μαϊμουδάκια απευθύνονταν στην συρμάτινη μητέρα για να τραφούν αλλά επέλεγαν να περνάν το χρόνο τους στην πάνινη μητέρα όπου μπορούσαν να κουρνιάσουν και να νιώσουν εγγύτητα και ασφάλεια.

Μετρώντας ήδη δύο χρόνια από τότε που ο Covid και τα μέτρα που ελήφθησαν για τον περιορισμό της εξάπλωσης του, περιόρισαν τη ζωή μας, είναι εύλογο να αναρωτηθεί κανείς σε ποια έκταση επηρέασαν την ψυχολογία μας. Στερηθήκαμε σε κάποιο βαθμό την επικοινωνία αλλά στερηθήκαμε σε μεγάλο βαθμό την εγγύτητα. Το κόστος αυτό του παρηγορητικού αγγίγματος, της ανακουφιστικής αγκαλιάς ενδεχομένως να είναι μεγαλύτερο από ότι μπορούμε πρόχειρα να υποθέσουμε. Ένας σημαντικός αριθμός ερευνών, τόσο πρόσφατων όσο και παλιότερων έρχονται να υποστηρίξουν μια δεδομένη αλήθεια: το ανθρώπινο άγγιγμα είναι θεραπευτικό!

Η αγκαλιά μειώνει το στρες

Πρόσφατη έρευνα (Dreisoerner et al.,2021) έρχεται να υποστηρίξει την αγχολυτική διάσταση της αγκαλιάς. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης στη Γερμανία, θέλησαν να διαπιστώσουν αν το να μας αγκαλιάζουν οι άλλοι ή να αγκαλιάζουμε εμείς τον εαυτό μας επιδρά θετικά στα επίπεδα του στρες. Με άλλα λόγια, είναι ικανή η αγκαλιά να μειώσει το στρες; Τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης έρευνας, η οποία μάλιστα διενεργήθηκε στην περίοδο της πανδημίας είναι σαφή: Οι άνθρωποι που, είτε τους αγκαλιάζουν, είτε αγκαλιάζουν οι ίδιοι τον εαυτό τους, επιδεικνύουν χαμηλότερα επίπεδα κορτιζόλης (ορμόνη που εκκρίνει ο οργανισμός σε κατάσταση στρες) σε σχέση με αυτούς που στερούνται την αγκαλιά. Η αγκαλιά φαίνεται να έχει επομένως αγχολυτική επίδραση μειώνοντας σημαντικά τα επίπεδα του άγχους.

Αρκεί όμως μια αγκαλιά, όσο και αν διαρκεί; Από ό,τι φαίνεται όχι. Η ερευνήτρια Anna L. Dueren και η ομάδα της (Dueren et al., 2021), από το Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου θέλησαν να διαπιστώσουν αν η αγχολυτική επίδραση της αγκαλιάς έχει να κάνει και με την διάρκεια της. Είναι το ίδιο να αγκαλιάσεις κάποιον για 1 δευτερόλεπτο, το ίδιο να τον αγκαλιάσεις για 5 δευτερόλεπτά και το ίδιο να τον αγκαλιάσεις 10; Τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης έρευνας ήταν και εδώ ξεκάθαρα: η αγκαλιά που διαρκεί 5 ή 10 δευτερόλεπτά προκαλεί σημαντική αίσθηση ευχαρίστησης και όχι αυτή που διαρκεί λιγότερο. Δεν φαίνεται να έχει τόσο σημασία το τρόπος που αγκαλιάζουμε κάποιον, σύμφωνα με την έρευνα, αλλά η διάρκεια αυτής της σωματικής εγγύτητας.

Ωστόσο τα οφέλη της αγκαλιάς φαίνεται να μην εξαντλούνται μόνο στην ανθρώπινη επαφή. Ο ερευνητής Sander Koole και η ομάδα του από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ θέλησαν να εξετάσουν την υπόθεση ότι οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση διαχειρίζονται το υπαρξιακό τους άγχος μέσω της σύνδεσης με άλλους ανθρώπους. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της εν λόγω έρευνας που δημοσιεύτηκε το 2013,  το αγκάλιασμα ενός λούτρινου παιχνιδιού, είναι ικανό να απαλύνει σε σημαντικό βαθμό το υπαρξιακό άγχος! Το διαπροσωπικό άγγιγμα φαίνεται να είναι ένας τόσο ισχυρός μηχανισμός, σύμφωνα πάντα με τους ερευνητές, που ακόμα και ένα υποκατάστατο που προσιδιάζει τον άνθρωπο μπορεί να απαλύνει υπαρξιακούς φόβους.

Όλες οι παραπάνω έρευνες αναφορικά με την δύναμη της αγκαλιάς και του αγγίγματος, από τα πειράματα του Harlow  ακόμα, συνηγορούν προς μια αλήθεια: το να μας αγκαλιάζουν, να αγκαλιάζουμε τον εαυτό μας ή να αγκαλιάζουμε ένα άψυχο ον έχει μια αγχολυτική, καθησυχαστική επίδραση πάνω μας. Η αγκαλιά έχει δύναμη και την αποζητούμε.

Η επίδραση της αγκαλιά στην υγεία

Το ίδιο θετική φαίνεται να είναι η επίδρασης της αγκαλιάς και στην σωματική υγεία. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τη Σχολή Κινησιολογίας και Επιστημών Υγείας στο Τορόντο του Καναδά (Rogers-Jarrell et al., 2021), ανέλυσε δεδομένα για περισσότερους από 20,000 ανθρώπους ηλικίας άνω των 65 ετών. Τα αποτελέσματα και εδώ είναι εντυπωσιακά. Οι ηλικιωμένοι τους οποίους τους αγκαλιάζουν, είτε μερικές φορές, είτε αρκετά, αναφέρουν εν γένει καλύτερη σωματική υγεία εν συγκρίσει με αυτούς που δεν τους αγκαλιάζουν καθόλου. Η θετική αυτή συσχέτιση, σύμφωνα πάντα με τους ερευνητές, φαίνεται να ισχύει ανεξαρτήτως της ύπαρξης άλλων παραγόντων όπως, χρόνιας ασθένειας, οικογενειακής κατάστασης, ύψους εισοδήματος και άλλων. Οι ηλικιωμένοι τους οποίους τους αγκαλιάζει κάποιος έστω και ανά διαστήματα νιώθουν πιο υγιείς από όσους δεν τους αγκαλιάζει κανείς.

Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και τα αποτελέσματα έρευνας που διενεργήθηκε στην Αμερική το 2015. Σύμφωνα λοιπόν με τονSheldon Cohen και την ερευνητική του ομάδαόση περισσότερη κοινωνική υποστήριξη και αγκαλιές έχουμε, τόσο μειώνεται η πιθανότητα να νοσήσουμε από κοινή γρίπη. Ακόμα και στην περίπτωση νόσησης όμως οι άνθρωποι που έχουν καλύτερο υποστηρικτικό δίκτυο φαίνεται πως εμφανίζουν πιο ελαφρά συμπτώματα σε σχέση με αυτούς που δεν έχουν καθόλου ή έχουν φτωχό κοινωνικό δίκτυο. Τα αποτελέσματα της έρευνας υποστηρίζουν πως η  αγκαλιά ισοδυναμεί με κοινωνική υποστήριξη.

Τέλος, η αγκαλιά και το άγγιγμα φαίνεται να έχουν οφέλη και για την καρδιαγγειακή λειτουργία. Το Τμήμα Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου της Καρολίνα ερεύνησε τη σχέση ανάμεσα στην σύντομη θερμή επαφή σε ζευγάρια και στην πίεση του αίματος μετά από ένα στρεσογόνο γεγονός. Τα αποτελέσματα ήταν θεαματικά. Τα ζευγάρια που κρατιόντουσαν χέρι χέρι για 10 λεπτά και αγκαλιάστηκαν για 20 δευτερόλεπτα είχαν χαμηλότερη συστολική και διαστολική πίεση καθώς και παλμούς σε σχέση με τα ζευγάρια που δεν είχαν καθόλου σωματική επαφή, ύστερα από ένα στρεσογόνο γεγονός. Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν πως οι ζεστές συντροφικές σχέσεις όπου υπάρχει υποστηρικτικό άγγιγμα και αγκαλιές ανάμεσα  στους συντρόφους μπορούν να συμβάλλουν σε χαμηλότερο άγχος απέναντι σε στρεσογόνα γεγονότα ζωής, συμβάλλοντας σε καλύτερη καρδιαγγειακή λειτουργία.

Η δύναμη του παρηγορητικού αγγίγματος, της αγκαλιάς που μας φέρνει σε άμεση επαφή με ένα άλλο σώμα, φαίνεται να αποδεικνύεται από πλήθος ερευνών. Το άγγιγμα αυτό που φαίνεται να έχει ενοχοποιηθεί την covid εποχή, έχει παράλληλα και θεραπευτικές ιδιότητες, τόσο για την ψυχή όσο και για το σώμα. Πώς θα αποκαταστήσουμε αυτό το παράδοξο; Έχουμε συνηθίσει την απόσταση και έχουμε εξορθολογίσει το φόβο στο όνομα της προστασίας Επιδιώκουμε μια σωματική και ψυχική υγεία στην βάση της υπό προϋποθέσεων εγγύτητας και της συστηματικής απολύμανσης. Έχουμε αναστείλει την αυθόρμητη συναισθηματικής εκδήλωση, όταν αυτή σημαίνει πλησίασμα. Το κόστος στην ψυχική υγεία είναι ήδη τεράστιο. Ας το αναλογιστούμε, ας το λάβουμε επί τέλους σοβαρά υπόψη.

Πηγή 1ης δημοσίευσης: Psychology - H Πύλη Ψυχολογίας